De Grachtengordel
Vraag een willekeurig iemand waar Amsterdam bekend om staat en het antwoord luidt waarschijnlijk "De Grachten". De stad dankt inderdaad een groot deel van haar charme aan de aanwezigheid van de vele kanalen. De grachten hebben in de loop der tijd verschillende functies vervuld, van verdedigingwerk tot transportwegen en stadsriolering. Het historische belang van de grachtengordel wordt onderstreept door haar toevoeging aan de UNESCO Werelderfgoedlijst op 1 augustus 2010. In 2013 werd het 400-jarig bestaan van de Amsterdamse grachtengordel gevierd. De buitenste grachten van de binnenstad zijn inderdaad in de 17de eeuw aangelegd, maar de verbondenheid van Amsterdam met haar grachten gaat verder terug tot de jonge jaren van de stad.
Amsterdam is als kleine nederzetting ontstaan aan de natuurlijke monding van de Amstel in het IJ. Op de locatie van het huidige Damrak lag vroeger de haven. De oudste aangelegde gracht vinden we aan de Oudezijds Voorburgwal langs de Oude Kerk, en in het verlengde de Nieuwezijds Voorburgwal. Deze gracht diende ter verdediging en lag destijds buiten de stadsmuren. Toen de bevolking van Amsterdam in de 14de eeuw sterk in omvang toe nam werden nieuwe stadsmuren opgetrokken en werd de oude buitengracht onderdeel van de stad. Op deze manier werd de stad later nog enkele malen uitgebreid en ontstonden ook de Oude- en Nieuwe-zijds Achterburgwal en de Singel.
Tijdens de Gouden Eeuw groeide de omvang van Amsterdam explosief en aan het begin van de 17de eeuw werd besloten tot de aanleg van de grachtengordel. Vanaf 1600 werd vanuit de Brouwersgracht begonnen met de aanleg van de Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht. In eerste instantie liepen deze grachten door tot de Leidsegracht, maar vanaf 1660 werden ze doorgetrokken tot de Amstel. In 1680 werden de grachten verlengd tot de Oostelijke Eilanden, waarmee de grachtengordel zijn huidige vorm kreeg. Tot de industriele revolutie heeft Amsterdam zich daarbuiten relatief weinig uitgebreid.
Tegen de tijd dat veel andere Europese steden hun historische centrum opnieuw inrichtten met brede boulevards had Amsterdam ook grootse plannen om in deze trend mee te gaan. De plannen konden echter geen doorgang vinden vanwege een tekort op de begroting, waarmee de binnenstad van Amsterdam grotendeels behouden bleef. Toch zijn in de loop der tijd een groot deel van de originele grachten (om en nabij 50%) gedempt om plaats te maken voor wegen, nieuwbouw en parkeerplaatsen. Het karakteristieke centrum heeft echter nog steeds haar mooie kanalen.
Ten slotte deel ik graag nog deze mooie animatie, gemaakt door het Stadsarchief van Amsterdam, die het ontstaan van de 17de eeuwse grachtengordel op een schitterende manier in beeld brengt. De ontstaans geschiedenis van Amsterdam wordt hiermee op bijzondere wijze tot leven gewekt.
Bronvermelding
- "Een kleine geschiedenis van Amsterdam" door Geert Mak
Terug naar Spotlight
Hieronder kunt u een bericht achter laten of de pagina delen